ASMA: Rawatan dan bahayanya semasa mengandung

Oleh: Mohamed Izham Mohamed Ibrahim (PhD) & Norlela Maarup (MD)

Penyakit asma (atau lelah) boleh membawa risiko kepada ibu yang mengandung. Kebiasaannya wanita tersebut telah mengidap asma sejak sebelum kehamilan. Risiko ini bergantung kepada tahap keterukan asma yang dihidapi oleh si ibu. Keadaan menjadi lebih serius jika ia dikaitkan dengan asma yang tidak terkawal dan penggunaan ubat yang tidak sesuai untuk merawatnya. Risiko terhadap janin pula adalah dua kali ganda.

Simptom-simptom penyakit asma didapati berubah dengan perubahan hormon dalam tubuh ibu dan tahap perkembangan janin. Ini kerap berlaku di antara minggu ke 20 dan 36 usia kandungan. Menurut kajian, sepertiga daripada ibu hamil akan mendapati penyakit asmanya bertambah baik, sepertiga lagi menjadi semakin teruk manakala sepertiga lagi tiada mengalami perubahan. Mereka juga turut mengalami sesak nafas dalam minggu-minggu terakhir kehamilan kerana janin yang bertambah besar menekan diafram (otot-otot untuk bernafas) ibu lantas mengurangkan bekalan udara ke paru-paru.

Secara umum, asma boleh dirawat dengan berkesan tanpa membahayakan kesihatan janin. Matlamat keseluruhan pengurusan asma semasa hamil ialah memantau simptom penyakit bagi mengelak berlakunya kekurangan bekalan oksigen kepada janin. Pada masa yang sama, doktor akan mengurangkan risiko kesan mudarat ubat asma terhadap janin. Namun begitu, keadaan kekurangan oksigen akibat tahap penyakit yang tak terkawal adalah lebih bahaya daripada kesan sampingan ubat. Kekurangan oksigen kepada janin boleh menjejaskan tumbesaran tubuh dan otak janin serta boleh membawa maut kepada ibu serta janin tersebut.

Empat perhatian berkaitan asma dan kehamilan

1. Kesan kehamilan ke atas keterukan asma
   • harus sentiasa memantau perubahan terapi penyakit;
   • boleh menggunakan pengalaman lalu (jika ada) untuk mengurus penyakit;
   • perlu pemantauan yang rapi, simptom biasanya menjadi semakin teruk dalam minggu ke 29 hingga 36;
   • ubat boleh dikurangkan atas nasihat doktor, jika simptom berkurangan dan bertambah baik dalam tempoh 4 minggu terakhir kehamilan,
2. Kesan asma ke atas kelahiran/bayi
   • penyakit asma yang tak terkawal dikalangan wanita hamil akan mengakibatkan kelahiran bayi sebelum matang dan mempunyai berat badan yang rendah
   • ubat dalam kumpulan kortikosteroid secara inhalasi atau oral dapat mengawal keadaan penyakit dengan berkesan dan mengurangkan bahaya terhadap janin dan ibu
   • pengawalan keadaan penyakit asma dengan berkesan adalah sangat penting
3. Pengurusan asma semasa hamil
   • elakkan daripada faktor-faktor yang boleh mengakibatkan serangan asma
   • guna ubat kumpulan bronkodilator (mengembangkan saluran pernafasan) yang bertindak dengan cepat
   • menggunakan ubat kumpulan kortikosteroid (agen mencegah inflamasi/radang) sebagai tambahan kepada ubat kumpulan bronkodilator
4. Tegahan kepada pesakit asma yang hamil
   • berhenti atau jangan merokok; elak daripada menghidu asap rokok; ia boleh menyebabkan serangan asma dan memudaratkan janin
   • jauhi daripada bahan (debu/habuk, alahan kepada makanan, alahan kepada ubat) yang boleh membawa kepada serangan asma
   • waspada apabila menggunakan sebarang ubat; perlu merujuk kepada doktor dan ahli farmasi untuk mendapatkan nasihat

Panduan rawatan penyakit asma

Pihak berkuasa di Amerika Syarikat (FDA) telah memberikan beberapa garispanduan klasifikasi ubat asma.

 Ibu hamil digalakkan untuk mengambil ubat secara inhalasi untuk mengurangkan kesan sampingan sistemik. Ubat-ubat asma juga turut selamat digunakan semasa menyusu badan. Walau bagaimanapun, pesakit asma yang sedang hamil atau merancang untuk mendapatkan cahaya mata wajar mendapatkan nasihat daripada doktor atau pakar perubatan.