Skip to main content

vcc

Tembakau, Kesihatan dan Islam: Apa kesudahannya?

Oleh: natrah@usm.my

Pada bulan Mac ini, genaplah dua tahun sejak mula-mula fatwa tentang merokok dikeluarkan oleh Muzakarah Majlis Fatwa Kebangsaan Hal Ehwal Islam Malaysia Ke-37 pada 23 Mac 1995 lalu. Tetapi ulang tahun kedua ini akan terus disambut dengan begitu dingin sekali kerana rata-rata masih ramai orang Islam khasnya tidak mengetahui tentang wujudnya fatwa tersebut. Oleh yang demikian tabiat merokok semakin berleluasa walaupun kerajaan begitu bersungguh-sungguh untuk membasmi tabiat yang hodoh ini di kalangan warga negara ini. Kedinginan hebahan fatwa ini perlu diperbaiki segera sekiranya orang-orang Islam khasnya perihatin tentang kedudukan ummah terutama sekali di kalangan kaum remaja.

Fatwa yang memutuskan bahawa tabiat merokok itu adalah haram merupakan langkah permulaan yang amat baik. Malangnya usaha murni ini seolah-olah tidak berkecapaian. Perlaksanaannya terbengkalai sebegitu lama dan tidak menampakkan apa-apa tindak tanduk yang sistematik dalam memperkenalkannya kepada masyarakat Islam khasnya. Suara-suara sumbang telah mula kedengaran agar fatwa ini ditimbang semula.

Bulan Ramadhan, bulan tarbiyah yang amat baik, berlalu begitu saja tanpa sebarang kesungguhan untuk mengajak lebih ramai lagi perokok mengambil kesempatan bulan yang penuh berkat itu supaya berhenti daripada satu bentuk kemungkaran iaitu pembaziran sekurang-kurangnya. Kalau kita selalu diperingatkan tentang jangan membazir makanan semasa berbuka puasa dan pembaziran itu adalah amalan syaitan; tetapi pembaziran akibat tabiat merokok tidak dititikberatkan langsung. Apa lagi pembaziran merokok diiringi dengan berbagai kemudaratan. Dalam hal ini ramai di antara kita rasanya telah bersubahat tanpa disedari atau tidak. Ini adalah satu konflik paling besar yang mesti kita selesaikan bersama. Soalnya berapa lama lagi kita sanggup bersubahat untuk 'membunuh' masyarakat kita secara halus?

Namun Seminar Tembakau, Kesihatan dan Islam yang diadakan pada 3-5 Januari 1997 sempena menyambut bulan Ramadhan 1417 cuba mengajak kita berfikir semula tentang implikasi semua ini. Keluaran PenawaRacun kali ini disertakan laporan tentang seminar tersebut khususnya tentang amanat-amanat penting yang dapat diinsafi daripada kertaskerja-kertaskerja yang telah dibentangkan, maupun ucapan-ucapan yang diberikan semasa pembukaan seminar itu. Kepada mereka yang tidak berkesempatan untuk menghadiri Seminar tersebut adalah diharapkan laporan ringkas ini akan membawa serba sedikit manfaat.

Memandangkan sambutan yang begitu menggalakkan, para peserta telah sempat berbincang dan meluluskan beberapa resolusi secara teperinci seperti yang dimuatkan dalam halaman 2 dan 3 pada buletin kali ini. Adalah di harapkan bahawa resolusi-resolusi ini akan mendapat perhatian dan tindakan ke arah menyelesaikan masalah merokok di kalangan masyarakat kita amnya dan remaja khasnya dengan cara lebih menyeluruh. Namun demikian ini semua bergantung kepada kesedaran. Inilah sebenarnya kunci kejayaan untuk menghindarkan diri daripada mula merokok. Keadaan ini menjadi meruncing sekali memandangkan masalah remaja yang dikatakan kian melarat hari demi hari. Dan rokok jelas merupakan salah satu daripada salah laku yang sering diperhatikan oleh kita.

Dalam pada itu kita juga berdoa agar kita semua mendapat taufik dan hidayah serta kekuatan untuk menghidupkan semula fatwa pengharaman merokok tidak lama lagi.

RESOLUSI 1: TINDAKAN SUSULAN SEGERA
AKTIVITIAGENSI TERLIBATTEMPOH
  1. Hantar memorandum kepada Jabatan Agama Negeri dari semua organisasi/ peringkat/lapisan bawahan (program pemgemblengan)
Pihak masjid dan surau
Pertubuhan Wanita
Universiti
Pertubuhan Islam
Pusat Racun Negara
Majlis Fatwa Negeri
Majlis Belia
Serta merta
  1. Hantarkan resolusi hasil seminar kepada pihak-pihak berkenaan.
- Jangka pendek
RESOLUSI 2: PENDIDIKAN
  1. Sebaran maklumat bahawa merokok itu haram dan membahayakan kesihatan melalui:-
    • institusi pendidikan)
    • media massa ) bermula di Pulau Pinang
    • khutbah Jumaat)
    • perusahaan tembakau)
Sekolah-sekolah
Institut Pengajian Tinggi
Media massa
Masjid dan surau
CAP/FOMCA
Jabatan Kesihatan
Jabatan Hal Ehwal Agama Islam
Majlis Agama Islam negeri-negeri
Pertubuhan wanita
Kementerian Pendidikan
Kementerian Penerangan
Kementerian Belia dan Sukan
Jangkamasa panjang
  1. Kaedah pendidikan
    • program kaunseling
    • pencegahan/pemulihan
- -
  1. Penglibatan bukan perokok ("non-smoker")
    • Pertubuhan wanita
    • Anak dan isteri menjadi pendorong kepada suami supaya berhenti
- -
  1. Masukkan `merokok' sebagai agenda penting dalam KBSM sebagaimana agenda seks
- -
  1. Menyedarkan imam dan kaum bapa bahawa mereka adalah model kepada remaja
- Berterusan
  1. Ceramah, kaunseling dan pendidikan kesihatan dan perbincangan dalam kumpulan kecil
- Berterusan
  1. Klinik berhenti merokok di Pusat-pusat Kesihatan dan Klinik-klinik Swasta
- -
  1. Ekonomi Tembakau
    • Strategi pemasaran
    • Alternatif pertanian
    • Hak pengguna
- -
  1. Kempen "Bebas Tembakau"
    • Modul multimedia dan klinik tentang
      • Pencegahan/Pemulihan
      • Pengesanan awal
    • Adakan pelancaran khas seperti "Hari Tanpa Rokok"
    • Kempen tandatangan bahaya tembakau kepada kesihatan
Paling Utama PPD dan Sekolah Rendah & Sekolah Menengah
  • Jabatan Kesihatan
  • Jabatan Belia Dan Sukan
  • Jabatan Penerangan
  • Agama Islam Negeri

Semua peserta seminar
Tiap-tiap bulan atau tahun

Serta merta

  1. Kempen kesedaran untuk pelajar-pelajar sekolah mengenai pengharaman rokok
Kementerian pendidikan
Kementerian Kesihatan
-
  1. Seminar dan bengkel mengadakan:
Hotline `Kaunseling berhenti merokok'
Hotline Nikotin
Hari Tanpa Nikotin
AJK Kariah Masjid dan Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung (JKKK)
Jabatan Perdana Menteri
Jabatan Agama Islam
Pertubuhan Bukan Kerajaan
Pusat Kesihatan
Pemadam
-
RESOLUSI 3: TINDAKAN UNDANG-UNDANG/DASAR
  1. Banyakkan agensi dalam kuatkuasaan undang-undang dan pastikan ada pihak yang bertanggungjawab menjalankan tugas dengan berkesan.
    Banyakkan agensi/pegawai penguatkuasaan
Majlis Agama Islam
Kerajaan Tempatan
Jabatan Kastam
Kementerian Kesihatan
Kementerian Pendidikan
Penghulu
PDRM
Majlis Tempatan
JKKK & AJK Kariah
Jangkamasa pendek

Jangkamasa panjang

  1. Penguatkuasaan pindaan merokok di bawah Enakmen Majlis Agama dan Akta Peraturan Kawalan Hasil Tembakau
- Setelah diwartakan
  1. Pindaan Enakmen Undang-undang Majlis Agama bahawa merokok adalah haram bagi orang-orang Islam
    • mencadangkan semua Majlis Agama Islam Negeri menerima pakai fatwa yang telah dikeluarkan oleh Majlis Agama Fatwa Kebangsaan yang mana merokok adalah haram bagi orang-orang Islam
Majlis Agama, Jabatan Penerangan
Kementerian Kesihatan dan Badan-badan Dakwah
Berterusan
  1. Merwartakan fatwa merokok adalah haram bagi orang Islam di Negeri-negeri berkenaan
Majlis Agama Negeri -
  1. Memberi teguran kepada majlis FATWA kerana tidak sebarkan kenyataan pengharaman merokok kepada orang ramai
Majlis Fatwa Kebangsaan -
  1. Pengiktirafan bahawa nikotin sebagai dadah yang menimbulkan ketagihan
Kementerian Kesihatan
Kementerian Penerangan
Kementerian Dalam Negeri
-
  1. Kawalan lesen dan premis yang menjual rokok
    • Hadkan premis yang boleh menjual rokok
    • Perlesenan penjualan rokok dan cukai yang tinggi
Majlis Agama, Jabatan Penerangan
Kementerian Kesihatan dan Badan-badan Dakwah
Berterusan
  1. Kawalan kepada iklan dalam media dan kawalan terhadap cara paparan imej dalam drama dan lain-lain
    (Lakonan orang merokok dilarang contohnya)
Jabatan Penerangan
Jabatan Penyiaran
Finas
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna
Majlis Tempatan
Pertubuhan Sukan
Serta merta

Berpanjangan

  1. Pindaan peraturan-peraturan kawalan Hasil Tembakau tentang iklan jenama rokok secara tidak langsung mesti dihentikan
Kementerian Kesihatan
Kementerian Penerangan
Majlis Kerajaan Tempatan
Berterusan
  1. Larangan tajaan oleh syarikat rokok kepada:
    1. Aktiviti Sukan
    2. Aktiviti hiburan
    3. Pertubuhan tertentu
KBS/FINAS
Kementerian Kebudayaan dan Pelancungan
Pejabat Pendaftar Pertubuhan
-
  1. Perketatkan undang-undang - wujudkan Akta Tembakau berasingan merangkumi
    • Pengeluaran produk
    • Iklan/pemasaran
      • perlesenan & cukai
      • piawaian rokok
- -
  1. Desakan di peringkat polisi
    • `Haram merokok' dilekatkan di kotak-kotak rokok
    • Besarkan tulisan "AMARAN" pada kotak rokok
    • Banyakkan papan notis "BAHAYA" rokok
    • Gesaan perlabelan racun-racun dalam rokok pada kotaknya, pengunaan kotak tanpa warna atau warna yang ditentukan saiz (25% dari saiz kotak)
Majlis Tempatan
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna
Kementerian Kesihatan
Jangkamasa sederhana
  1. Gunakan Akta pengguna untuk mendapat maklumat tentang
    • Kandungan rokok
    • iklan jenama rokok
    • penguatkuasaan
- -
  1. Adakan polisi bersepadu Nasional tentang rokok
Kerajaan Berterusan
RESOLUSI 4: PENYELIDIKAN
  1. Penyelidikan merokok dan hantarkan hasil kajian ke pihak tertentu.
  2. R & D bagi tanaman alternatif sebagai sumber pendapatan lain bagi menggantikan tembakau
  3. Kaedah-kaedah yang berkesan memberhenti merokok. (Pendidikan cara memberhenti tabiat merokok)
  4. Memperbetulkan persepsi tentang kualiti tembakau serta implikasi ekonominya yang terdapat di Malaysia
    • Keadaan sebenar: kualiti tembakau adalah rendah dan tidak sesuai diekspot ke luar negeri
Institut Pengajian Tinggi
Pusat Racun Negara

Kementerian Perusahaan Awam
Kementerian kewangan
MARDI, Jabatan Pertanian
Jabatan Perhutanan

Berlanjutan